تاریخچه فرش :

فرش یکی از هنرهای زیبا و اصیل ایرانی است.قدمت این هنر به قدری طولانی است که اولین فرش جهان را یک فرش ایرانی متعلق به زمان هخامنشیان می دانند.
جذابیت این هنر باعث شهرت آن در سرتاسر دنیا شده است و طرفداران خاص خود را دارد . از این هنر نه تنها به عنوان یک وسیله خانگی ، بلکه برای گرما بخشی و زیبایی منازل استفاده می شود .

بافندگان ایرانی به مرور زمان ، با خلاقیت و سلیقه کم نظیر ، هنر قالیبافی را به کمال رسانده اند . از این رو هنر قالیبافی را به ایرانیان منصوب می دانند . از آنجایی که مواد مورد استفاده در بافت فرش اغلب طبیعی است و با گذشت زمان پوسیده می شود ، کار را برای باستان شناسان در تشخیص قدمت فرش سخت کرده است .
در نوشته های اقلیم شناسان باکیفیت ترین فرش ها در شوشتر و جهرم بافته می شدند . درباره انواع فرشینه و گلیم های ایرانی در متون تاریخی فراوانی نوشته شده است .
همزمان در دوره اسلامی بافت فرش در هند و چین رونق فراوان داشته است اما در هیچ دورانی ، چه در گذشته و چه در حال ، هیچ بافته ای با فرش ایرانی از لحاظ نقش و گره و رنگ بندی برابری نمی کند .

کم کم در دوران تیموریان هنر بافت فرش ایرانی در سبزوار و کاشان رونق پیدا می کند و در دوران صفویان به اوج شکوه خود می رسد . اکثر فرش های ایرانی مربوط به دوران صفویه در موزه های دنیا نگه داری می شوند . و از آنجا که مهد سلسله صفویان تبریز بوده است ، به بزرگترین مرکز قالیبافی جهان تبدیل می شود همانطور که همچنان فرش تبریز از بهترین انواع فرش ، از نظر ظرافت و زیبایی است .
جهانی شدن فرش ایرانی از زمانی آغاز می شود که یکی از پادشاهان هندوستان از شاه عباس صفوی درخواست می کند که یکی از مشهورترین اساتید قالیبافی را به هند بفرستند تا این هنر ایرانی را در هند آموزش دهد . پس از موافقت شاه عباس صفوی ، سفر این هنرمند 10 سال به طول می انجامد که در نتیجه ی آن چند فرش بافته شده ی تلفیقی از هنر بافت ایران و هندوستان در موزه هند نگه داری می شوند .
اولین نمایشگاه از فرش های ایرانی در زمان ناصرالدین شاه در وین اتریش برگزار شد . ناصرالدین شاه تمام فرش های بافته شده نفیس دوران صفویان را در آن نمایشگاه به کلکسیونرهای اروپایی فروخت . این فرش ها عمدتا از تبریز ، کرمان و همدان جمع آوری شده بودند .
بعد از آن کمپانی های زیادی از روسیه ، آلمان و انگلستان در ایران شروع به سرمایه گذاری کردند که البته سود زیادی برای اساتید قالیبافی و کارگران نداشت .
در دوران معاصر و شروع حکومت پهلوی ، هنرستان های فرش بافی و مدارس قالیبافی زیادی تاسیس شد و به این ترتیب فرش بافی به یکی از تجارت های پولساز کشور تبدیل شد .

فرش های اصیل ایرانی

گبه :

در این نوع بافته ، از نخ طبیعی پشم و رنگ گیاهی استفاده می شود . تفاوت گبه با دیگر دستباف های ایرانی در ضخامت و سایز بافت ( درشت تر ) است.

گلیم :

گلیم ها از انواع فرش بدون پرز هستند . در بافت گلیم از پشم طبیعی استفاده می شود . نقشه ها و طرح های گلیم بیشتر شامل نقوش هندسی و به ندرت اشکال طبیعی و حیوانات است . از جمله مراحل بافت گلیم می توان چله کشی ، بستن چوب کوجی ، تثبیت چله ها و زنجیر بافی نام برد . گلیم ها به سه دسته ی ساده باف ، نقش برجسته و ورنی تقسیم می شوند .

جاجیم :

جاجیم ها را بیشتر در فضاهایی استفاده می کنند که دارای عرض کم و طول زیاد هستند . در واقع جاجیم از گلیم نازک تر است و لطافت بیشتری دارد . این هنر ، در مناطق مختلف با نام های متفاوت شناخته می شود . مثلا در ایلام جاجیم را “جول” می نامند .

فرش های شمال ایران :

بندر ترکمن ، کلاردشت و رودبار از مناطقی هستند که قالیبافی در آنها رونق دارد . فرش های این مناطق بیشتر الگوی مثلثی دارند و رنگ قرمز تیره ، رنگ غالب فرش های ترکمن است .

فرش تبریز :

فرش تبریز که از زمان صفویان به شهرت رسید از جمله ریزبافت ترین فرش های ایرانی است . جنس فرش های تبریز معمولا ابریشم یا پشم است . به همین دلیل غالبا پرز فرش های تبریز کوتاه است و اکثرا در رج شمارهای بالا بافت می شوند . فرش های تبریز به دلیل استفاده از تکنیک سایه روشن دارای عمق هستند .

فرش کاشان :

فرش کاشان نیز از جمله فرش های ریزبافت و ظریف محسوب می شود اما ارتفاع خواب فرش متوسط است . طرح های رایج در فرش کاشان ترکیبی از نقوش تزئینی است که در گذشته با رنگ های تند و کنتراست بالا کار می شده است اما به مرور زمان و با تغییر سلیقه مشتری غالب رنگ های فرش کاشان به سفید عاجی ، خاکستری ، قهوه ای و توتونی تغییر یافته است .

فرش قم :

ابتدا قالیبافی در میان عشایر و روستاییان این استان رواج داشته است اما به مرور زمان و شهرت این صنعت ، هنرمندان سایر شهرهای استان قم شروع به قالیبافی کردند . در ابتدا فرش قم با نخ هایی که ظرافت چندانی نداشت بافته می شد اما با گذر زمان و استفاده هنرمندان قمی از نبوغ و سلیقه ی خود ، فرش های بسیار زیبا ، ظریف و منظمی به بازار ارائه شد . نظم و ظرافت فرش های قم به اندازه ای است که بیننده را به شک می اندازد که آیا این فرش ها ماشین باف یا دست باف هستند .
اغلب طرح های مورد استفاده در فرش قم ، ترنج شاه عباسی ، محرابی ، شکارگاه و محرمات است . در شروع هنر قالیبافی در قم ، رنگ های مورد استفاده در فرش بین 4 تا 6 رنگ بود اما در حال حاضر بالغ بر 40 رنگ متنوع در بافت فرش های قم کاربرد دارد .